Termik santral yapılması olayı sadece ülkemiz için mi geçerli? Diğer ülkelerde durum nedir? Termik santrallerin faal olduğu ya da yeni yapıldığı ülkeler var mı?

Evet, kimileri neredeyse dünyada artık kömürlü termik santral yapılmadığını, hatta yapılanların kapatıldığını ileri sürerek, Gerzeli’yi kendi düşüncesine ikna etmeye çalışıyor, oysa bu gerçekdışı bir iddia. Ya cehalet ya da yalan! Halen dünyada mevcut elektrik üretim santrallerinin yaklaşık yüzde 65’i termik, yüzde 20’si nükleer ve yüzde 15’i de hidroelektrik ve diğer santrallerdir. Termik santrallerin yüzde 60’ını ise kömür yakıtlı santraller oluşturmaktadır.Kaynakları belli uluslararası raporlardan aktardığımız aşağıdaki iki grafik halen çok sayıda ülkede de kömür yakıtlı santral yapımının sürdüğünü gayet net ortaya koyuyor. 2008 tarihli birinci grafikte “Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’ne (OECD ) dahil gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin durumu yer alıyor. Başta ABD olmak üzere Almanya, Japonya, Kore, Polonya, İtalya ve Türkiye’de kömür yakıtlı termik santral yapımlarının devam ettiği görülüyor. Bunların dışında Rusya ve Çin’de de çok sayıda kömürlü termik santral yapımı sürüyor.

İkinci grafikte ise sadece Avrupa’da inşa halinde olan santrallere işaret edilmektedir. 2012 yılına kadar Avrupa’da devreye girecek olan ve her biri 300 MW’tan büyük toplam 151 bin MW’lık,
212 adet santralin ülkelere göre dağılımı görülmektedir. Bunların içinde siyah nokta olanlar taşkömürü, gri olanlar linyit yakıtlı santrallerdir. Fark edileceği gibiözellikle çevre bilincinin yaygın ve yüksek olduğu Almanya içinde de çok sayıda kömürlü santralin yapımı devam etmektedir. Açık mavi noktalar doğalgaz santrallerini, kırmızılar nükleer santralleri, lacivertler ise ağırlıklı olarak hidrolik ve diğer yenilenebilir enerji santrallerini göstermektedir. Sadece Almanya’da 5 tane kömür yakıtlı termik santral 2011 ve 2012’de işletmeye alınacaktırv(-RWE Power BoA Neurath, v2.100 MW, Linyit-STEAG / EVN Duisburg-Walsum-10, 700 MW, Taşkömürü-E.ON Energie Datteln-4, 1.055 MW, Taşkömürü-Vattenfall Europe Boxberg, 675 MW, Linyit -Vattenfall Europe Hamburg-Moorburg, 1.654 MW Taşkömürü).

Üzerinde konuşulan konulardan birisi de istihdam ve Gerze’nin kalkınması. Bu istihdamdan yerel halkın ne kadar faydalanabileceğini düşünüyorsunuz. İkincisi; santralde çalışmak için dışarıdan gelenler yüzünden, Gerze’nin herkes tarafından çok takdir edilen yerel yapısının bozulması ve Gerze’de adli olayların artması gibi sakıncalar doğurabileceğini düşünüyor musunuz?

İstihdamdan yerel halk elbette faydalanacak ama bunun oranını artırmak iki noktada Gerze’ye bağlı. Birincisi; Hem inşaat sırasında hem de işletmeye geçtikten sonra uzmanlık, kalifikasyon, ve girişim gerektirecek işler için Gerze’nin hazırlıklı olması meselesi. O zamana kadar mümkün olduğu kadar çok Gerzeli gence gerekli kalifikasyonun kazandırılması; inşaata ve işletmeye tedarik sağlaması muhtemel alanlara yönelik girişimlerin, bunlara uygun nitelikli iş gücünün yaratılması gerekiyor… Bakın kaynakçı yetiştirilmesine yönelik atölye ve techizat için Anadolu Grubu Milli Eğitim Bakanlığı aracılığıyla Meslek Lisesi’ne, önemli miktarlarda bağış yapıyor.

İkincisi ise yerel yönetimin bu konuda yatırımcıyla diyalog ve müzakere geliştirerek başta alt yapı ihtiyaçları olmak üzere Gerze’nin kazanımlarını optimize etmeyi başarması. Biz her iki konunun da takipçisi olmaya, mesleki eğitimlerin artması ve diyalog konusunda baskı unsuru olmaya devam edeceğiz.

Yerel sosyal dokuda bozulma ve adli olaylarda artış gibi risklere gelince, her türlü büyüme elbette bazı sosyal riskler içerir. Risk var diye kalkınmadan ve yarınlarımızdan vazgeçip, yerimizde mi sayacağız? Mesele bu riskleri yönetmeyi becermekte. Bu da zor değil ama doğru yaklaşım gerekiyor. Bu riskler, zamanında öngörülürse; önlemleri uzmanlardan destek alınarak, zamanında planlanır ve oluşturulursa pekâlâ bertaraf edilebilir. O zaman hem dışarıdan gelenler zarar değil, pek çok örnekte olduğu gibi ekonomik canlanma ve kültürel zenginlik getirir, hem de huzur bozulmaz.

Tabii tüm bu önlem ve tedbirler için de yine proje sahipleriyle, uzmanlarla diyalog ve müzakere içinde olmak gerekir. Konuya “hayır istemiyoruz defolun” diye değil. “Hangi sorunları nasıl çözeriz, daha proje aşamasından başlayarak yatırımcıdan hangi önlemleri almasını, hangi somut katkı ve destekleri vermesini isteyeceğiz” diye bakmak gerekir. Böyle bakılırsa yatırımın bu alandaki etkilerini ve alınması gereken önlemleri bilimsel ve tarafsız olarak araştırmak ve saptamak üzere yatırımcıyla ortak girişimlerde bile bulunulabilir.

Biz dernek olarak önümüzdeki aylarda bu tür yatırımların yapıldığı yerlerde incelemeler yaparak, bu konuda iyi ve kötü örnekleri deneyimleri bir rapor haline getirmeyi düşünüyoruz. Tabi en doğrusu bütün bu yararlı inisiyatiflerin başta halka hizmet l eden yerel yönetim tarafından alınıp, bizim gibi sivil toplum örgütleri ve medya tarafından da denetlenmesi destek verilmesi ve takip edilmesi.

Son yıllara kadar Anadolu Grubu Gerze’de pek tanınmıyor, onlar da buralarda görünmüyordu. Ne oldu da birden Gerze’ye yardımlar yağmaya başladı? Gerze’yi çok sevdilerse buraya termik santral yapmasınlar, başka alanlarda gelsinler diyenlere ne diyeceksiniz?

Açıkçası bunu söyleyenlerin gelişen dünyadan çağdaş iş yaşamının kural ve normlarından pek haberi yok sanıyoruz! Bu sorunun asıl muhatabı elbette Anadolu Grubu’dur. Biz sadece Gerzeli olarak hem Anadolu Grubu’na hem de benzeri yatırımcı gruplarla nasıl baktığımızı, bunlarla ilişkinin nasıl olması gerektiğine ilişkin yaklaşımlarımızı aktarabiliriz.

Öncelikle Gerze ile Gerze’ye dışarıdan gelen büyük bir yatırımcı şirketin ilişkisi elbette her şeyden önce karşılıklı fayda ve saygı ilişkisi olarak ele alınmalıdır. İyi bir ilişki ancak her iki tarafın bu işten adil bir kazanç sağlaması, birbirlerine dürüst ve saygılı davranmasıyla sürdürülebilir. Bu tür gruplardan beklentimiz, önce dürüst ve ilkeli olmaları, sonra da Gerze’ye adil ölçüde fayda sağlamaları olmalıdır. Bu faydayı talep etmek, adil koşullar içinde artırmak, müzakere etmek, yatırımın çevre ve sosyal etkilerini denetlemekte söz sahibi olmayı istemek Gerzelinin hakkıdır. Sosyal ve girişimci zekâsını kullandığı ölçüde, Gerze bu ilişkiden sağlayacağı sosyal ve ekonomik faydasını artıracaktır. Ancak unutmayalım bu grubun Enerji Bölümü buraya çok beğendiği için tesadüfen gelmedi. Termik santral yatırımı yapmaya uygun bulduğu için geldi. Bunu da başından itibaren ortaya koydu. Bilgilendirme ofisi açtı v.s. Bu anlamda “pantolon olmadı ama gömlek al, bizi sevdiğini ispat et” demenin pek bir anlamı ve faydası yok. Anadolu Grubu bugüne kadar hem Türkiye’de hem de Gerze’de ilkeli, dürüst ve kuralına uygun davrandı. Bunu yaptıkları sürece biz de Gerze olarak onlara aynı şekilde davranırsak Gerze’nin bu işten faydasını artırırız.

Öte yandan Anadolu Grubu gibi büyük kuruluşlar, sadece Gerze’de değil, faaliyet gösterdikleri, yatırım yaptıkları her yerde, istihdam dışında da, önemli sosyal projelere imza atmak, destek vermek, çevre ve diğer sosyal konularda sorumluluk almak, yardımcı olmak zorundadır.  Bu tür çağdaş büyük gruplar bu yardımları ve sorumlulukları duygusal nedenlerle, insanlara şirin gözükmek, onları kazanmak için yapmazlar. Uymak zorunda oldukları “sürdürülebilir kalkınma” anlayışının getirdiği bir yükümlülüktür bu. Global ortakları olan büyük şirketlerin performansı, uluslararası denetim kuruluşları tarafından artık bu tür sosyal, insani ve çevreyle ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeleriyle de ölçülmektedir. Bu yükümlülüklere aykırı davrandıklarında, bu denetimlerden kötü notlar aldıklarında zarar görmektedirler. Hele çevre ve sosyal konularda bariz sorunlara yol açanlar, çok daha önemli prestij kayıplarına ve maddi zararlara uğramaktadır. Yani yardımlar ve sosyal fayda sağlamak gibi şeyler, keyfi ve duygusal olmadığı gibi sadece Gerze’ye özgü bir uygulama da değildir. Topluma faydalı çağdaş iş yapma anlayışının, şirketler için artık çok önemli olan “kurumsal sosyal sorumluluğun” gereğidir. Anadolu Grubu’nun termik için Gerze’ye gelmesiyle birlikte bu çağdaş ve sorumlu anlayış da beraberinde Gerze’ye gelmiştir. Grubun Türkiye’nin pek çok yerinde bu anlayışı hayata geçirdiği, sayısız sosyal proje ve katkılarıyla övgü aldığı, yıllar içinde oluşmuş bu itibarını zedelemekten imtina edeceği biraz araştıran herkesin kolayca öğrenebileceği bir şeydir. 

YEGEP ile ilgili düşünceleriniz?

YEGEP’in tek meselesi var: O da termik. Sözde çevreci olduğu için, termik santrale karşı. Ama YEGEP’in ki sorumlu ve çağdaş bir çevrecilik değil. Bir şeylere karşı çıkarken bilimsel ve demokratik bir tartışmaya değil, söylentilere, kulaktan dolma bilgilere, korkulara rağbet ediyorlar. Ayrıca çevre sorunlarıyla birebir ilişkili diğer sorunlara, insanların iş aş gibi hayati sorunlarına, bilimsel ve teknolojik gelişmelere, kalkınma konusunda sorumluluğa arkasını dönen bir haksız ve sorumsuz bir çevrecilik bu.

Bu durum, YEGEP’in, değişime sadece kendi kişisel çıkarları uğruna karşı çıkan, dünyayı ve Gerze halkını umursamayan bir takım yerel egemenler tarafından kullanılmasına yol açıyor. Termik konusunda bile aslında gerçek sorumluluk almıyorlar, araştırmıyorlar müdahil olmuyorlar. Sadece “istemezük” deyip, sorumluluğu devlete ve Anadolu Grubu’na bırakıyorlar. Gruba ve kamu yönetimine gerçek talepler, koşullar öne sürmeyen, tuzu kuru, soyut bir çevrecilik anlayışı var YEGEP’in. O yüzden işlevsiz ve yenilgiye mahkûm. Ama onlarla birlikte Gerze’nin de yenilmesine, fırsatları heba etmesine, halk denetiminden uzak tesislere mahkûm olmasına göz yumamayız.

İkincisi, artık iyice ortaya çıktı ki, şu anda yaşanan çevre sorunlarına karşı YEGEP’ten hiç ses çıkmıyor! Örneğin şu Yaykıl Çöplüğü konusunda bir tepki verecek olsalar beraberce bir şeyler yapabiliriz. Çevre platformu olarak Gerze’nin diğer çevre sorunlarına duyarsız kalmalarını anlamakta gerçekten zorlanıyoruz.

Çevre ve Gerze’nin ortak çıkarları konusunda samimi olan YEGEP’li arkadaşlarımızın zaman içinde kendilerini, değişim istemeyen egemen çevrelerden ve onların kendi çıkarları için giriştiği manevralardan ayrıştıracağına, bilimsel tartışmaya katılacağına inanıyoruz.

   Gerze Gündem olarak temel ilkemiz “Taraftar değil haberciyiz.” Tabiki kişisel olarak bizim de bu konularda düşüncelerimiz var. Ama sorumlu bir haberciliğin getirdiği  şekilde hareket etmek kimsenin eleştirilsel haddine değildir. Biz bu soruları tamamen tarafsız habercilik adına her iki farklı görüşe yönelttik. Bir taraf cevap verip, diğeri muhatap kabul etmediyse bizim burda yapmamız gereken Gerze Halkına konuyu havale etmemizdir. Biz kimsenin yanında değiliz. Biz sadece ve sadece Gerze Halkının yanındayız.

Gerze Gündem Haber