13 Mart 2013 Çarşamba günü saat 10.00 da Halk Eğitim Merkezi toplantı salonunda T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Gerze Odak Grup Toplantısı yapıldı. Birim başkanı Mustafa Gül’ün sunumunda gerçekleşen toplantı, Gerze Kaymakamı Metin Kubilay, İlçe Milli Eğitim Müdürü Ahmet Genç, Gerze Mal Müdürü Zübeyde Şen, Gerze Halk Bankası Müdürü Mustafa Kartal, İl Genel Meclis Üyesi Necmettin Çakır, AK parti İlçe Başkanı Kadir Gündoğdu, Sinop Sanayi ve Ticaret Odası başkan adayı Rasim Cihan Oğuz ve esnafın katılımı ile gerçekleşti.
T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Gerze Odak Grup Toplantısında amaç ve hedefler anlatıldı. İşte açıklanan amaç ve hedefler:

1.1. Bölge ve Bölgesel Kalkınma

Kalkınma çok boyutlu bir kavram olup; iktisadi büyüme, sermaye birikimi, sanayileşme ve yapısal değişmeyi bünyesinde barındırır. Genel olarak kalkınma kavramı gelişmekte olan ülkeler; büyüme kavramı ise gelişmiş ülkeler için kullanılmaktadır. Reel gelir artışı, istihdam artışı ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi kalkınmanın önemli göstergelerindendir. Kalkınmanın nihai amacı, ülkenin refah düzeyini arttırmaktır. Bu amaca ulaşabilmek için mevcut kaynak ve imkânların rasyonel ve etkin bir şekilde kullanılması gerekmektedir.

Türkiye’de kalkınmanın temel aracı ulusal düzeyde tasarlanan ve tavandan tabana doğru şekillenen politikalar olmuştur. Ancak yakın geçmişe kadar yaygın biçimde uygulanan merkezi kalkınma politikaları farklı bölgelerdeki farklı potansiyelleri harekete geçirmede yetersiz kalmıştır. Küresel ölçekte de gözlenen bu durum, bölgeleri kalkınmanın odağına yerleştirmiştir.

Özellikle 1980’li yıllardan itibaren ekonomik kalkınmada öne çıkmaya başlayan yerel aktörler, kalkınma politikalarının yönünü ve tartışmalarının zeminini ulusal boyuttan yerel boyuta taşımış; bu süreç bölgeler arası işbirliğinin ve rekabetin daha fazla ön plana çıkmasına neden olmuştur. Söz konusu süreç içinde bölgeler ulusal sınırları aşarak işlevsel bütünlükler oluşturmuş; farklı ülkeleri bölgesel politika bağlamında işbirliğine yönlendirmiştir. Bu yüzden bölge tanımı yapmak zorlaşmakta ve yapılan tanımlar birçok kıstasa göre değişmektedir. Örneğin; sosyal bilimlerde bölge; ortak özellikler ile tanımlanan ve coğrafi bir alan olarak kullanılan bir kavramdır (Nillson, 2009). Bu tanımlamalar farklı kıstaslara göre dört başlık altında toplanabilir:

Bu kıstaslara göre farklılaşan bölgelerin gelişmişlik düzeyinde de farklılıklar oluşmaktadır. Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi ise bölgesel kalkınma kavramını gündeme getirmiştir. Bölgeye içsel olan potansiyellerin harekete geçirilmesi, gelişme stratejisinin bölgesel düzeyde özgün olarak belirlenmesi ve bölgede yaşayanların karar alma süreçlerine etkin olarak katılması bölgesel kalkınma kavramının temel bileşenleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

1.2. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması

Avrupa Birliği, yaklaşık 30 yıl önce, bölgesel çözümlemelerin yapılabilmesi ve bölgesel düzeyde istatistiki verilerin tutulabilmesi için İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) çalışmasını gerçekleştirmiştir (Eurostat, 2007). 1988’den bu yana fiilen kullanılan bu sınıflandırma, Avrupa Birliği (AB) genelinde yaygın olarak kullanılması için 2003 yılında yasal düzenlemeye kavuşmuştur. AB üyesi ülkelerdeki idari sınırların değişmesinin veri toplamayı zorlaştırmasının önüne geçmek için mümkün olduğu kadar bölgesel fonları akılcı ve uyumlu bir şekilde dağıtmak ve bölgelerin eğilimlerini ölçmek için de bu sınıflandırma kullanılmaktadır (Eurostat, 2009). Türkiye’de ise İBBS çalışması Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT) koordinasyonunda ve Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE, şimdiki adıyla Türkiye İstatistik Kurumu: TÜİK) katkılarıyla 2002 2 yılında tamamlanmıştır. Buna göre, Türkiye, 12 Düzey 1, 26 Düzey 2 ve her bir ile karşılık gelen 81 Düzey 3 istatistiki bölge birimine ayrılmıştır. İstatistiki bölge birimleri, sosyoekonomik analizler için kullanılmasının yanı sıra, kalkınma ajanslarının kuruluşuna da temel teşkil etmiştir. Her bir Düzey 2 Bölgesi’nde bir kalkınma ajansı faaliyet göstermektedir. TR82 Düzey 2 Bölgesi’ni Kastamonu, Çankırı ve Sinop illeri oluşturmaktadır.

1.3. İlçeye Genel Bakış

İlçe, M.Ö 1400 yıllarında Gaşgalılar tarafından küçük bir köy olarak kurulmuştur. Sırasıyla Paflagonya, Hitit, Frigya, Kimmer, Lidya, Pers, Büyük İskender, Roma ve Bizans İmparatorlukları, Selçuklular ve Trabzon Rum İmparatorluğu egemenliğinde olan bölge, 1459 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Osman İmparatorluğu’na bağlanmıştır.

Eski bir tarihe sahip olan İlçede imalat sanayi gelişmiş olup; ekonomik hayatta önemli bir yer tutmaktadır. Tekstil, un ve su ürünleri alanında üretim yapılan ilçede turizm, tarım ve hayvancılık da önemli geçim kaynaklarındandır.

1.4. İlçenin Coğrafi Yapısı

İlçe engelbeli bir coğrafi yapıya sahip olup; orman ve meralar bitki örtüsünü oluşturmaktadır. Gerze’de yükseklikleri 900 metreyi bulan Elma ve Köse dağlarının yanı sıra Dede ve Hasan Dağı bulunmaktadır. Karadeniz ikliminin hâkim olduğu ilçe bol yağış almaktadır. Bundan dolayı zengin bir orman varlığına da sahiptir. İlçenin başlıca akarsuları Sarımsak Çayı, Çakıroğlu ve Sarıyer Dereleridir.

1.5. İlçenin İdari Yapısı

Gerze ilçesi 1 belde, 7 merkez mahalle, 3 belde mahallesi, 41 köy ve bu köylere bağlı 225 mahalleden oluşmaktadır.

2. Sosyo-Kültürel Yapı

2.1. Nüfus

Gerze, Sinop, TR82 Bölgesi ve Türkiye için 1965’ten 2011 yılına kadar toplam nüfustaki değişmeler aşağıda gösterilmiştir (Bkz. Tablo-3). Gerze’de nüfus yaklaşık 50.000’den yaklaşık 20.000’e gerilemiştir.

Gerze’deki nüfus değişim trendi, Sinop ve TR82 bölgesiyle benzer şekilde değişmekle birlikte 1985-1990 yılları arasında nüfus yaklaşık %50 azalmıştır (Bkz. Grafik-1). Bunun nedeni ise, 1990 yılına kadar Gerze’ye bağlı ve hâlihazırda Sinop’un bir ilçesi olan Dikmen’in 1990 yılında ilçe statüsü alıp; Gerze’den ayrılmasıdır. Ancak Dikmen ilçesinin de nüfusu azalma eğilimindedir.

Gerze’de beşerli yaş grubuna göre nüfus piramidi Grafik-2 ile gösterilmiştir. Türkiye ortalamasına yakın bir şekilde, piramidin giderek daralan alt kısmından bölgede doğurganlığın azaldığı anlaşılabilir. Ayrıca piramidin genişleyen üst kısmı yaşlı nüfusun fazla olduğunu göstermektedir.

Nüfus bağımlılıkları, genç ve yaşlı bağımlılığı olmak üzere ikiye ayrılır. Genç bağımlılığı ve yaşlı bağımlılığı sırasıyla 0-14 yaş aralığındaki nüfusun ve 65 ve üstündeki yaş grubunda bulunan nüfusun, 15-64 yaş aralığındaki çalışma çağındaki nüfusa oranlanmasıyla hesaplanır. Gerze’de genç bağımlılığı Sinop ve TR82 bölgesinden az ancak yaşlı bağımlılığı Sinop ve TR82 değerlerinin üstündedir (Bkz. Tablo-4). Bu fark esasen Gerze’de artan yaşlı oranını ve çalışma çağında azalan nüfusu işaret etmektedir. Bundan dolayı, Bölgedeki genç bağımlılık oranı Türkiye ortalamasının oldukça altında ve yaşlı bağımlılık oranı oldukça üstündedir.

2.2. Göç

Göç, insanların belirli bir zaman boyutu içinde belirli bir yerleşim alanından başka bir yerleşim alanına geçişidir (İçduygu ve Ünalan, 1998). Buna göre 2011 yılında TR82 bölgesinde net göç (bölgeye gelenler – bölgeden gidenler) -4.777 kişi olarak gerçekleşirken net göç hızı binde 6 olarak hesaplanmıştır. Sinop içinse bu değerler sırasıyla, 580 kişi ve binde 2 civarı olarak hesaplanmıştır (Bkz. Tablo-5).

Üç büyük şehirde (İstanbul, Ankara ve İzmir) Sinoplu varlığı oldukça yüksektir (Bkz. Tablo-6). Türkiye’de yoğun iç göçün başlangıç tarihi olan 1950’lerden bu yana İstanbul’a göç eden Kastamonulu, Çankırılı ve Sinoplular bugün İstanbul nüfusunun yaklaşık %8’ini oluşturmaktadır. İstanbul nüfusunun 361.238’lik kısmı Sinop, 1.063.529’luk kesimi ise TR82 doğumlu olan kişilerden oluşmaktadır.

2.3. Eğitim

Gerze’de 2010-2011 dönemi için okulöncesi seviyede öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-3 ile gösterilmiştir. Grafikten de anlaşılacağı üzere, Gerze’de öğretmen ve derslik başına düşen okulöncesi öğrenci sayısı Sinop ve TR82 ortalamasından yüksektir.

Gerze’de 2010-2011 dönemi için ilköğretim seviyesinde okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-4 ile gösterilmiştir. Grafiğe göre, Gerze’de okul başına ilköğretim öğrenci sayısı Sinop İl genelinden düşük ve TR82 ortalamasından yüksektir.

Gerze’de 2010-2011 dönemi için genel ortaöğretim seviyesinde okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-5 ile gösterilmiştir. Buna göre, Gerze’de okul, öğretmen ve derslik başına düşen ortaöğretim öğrenci sayısı Sinop ve TR82 ortalamasından düşüktür.

Gerze’de 2010-2011 dönemi için mesleki ve teknik ortaöğretim seviyesinde okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları Grafik-6 yardımıyla gösterilmiştir. Grafiğe göre, Gerze’de okul başına düşen mesleki ve teknik ortaöğretim öğrenci sayısı Sinop ve TR82 ortalamasından düşüktür. Diğer bir deyişle, mesleki ve teknik ortaöğretim veren okullarda Gerze’de bir okula giden öğrenci sayısı yaklaşık 186 iken, bu sayı Sinop ve TR82 bölgesinde yaklaşık olarak sırasıyla 248 ve 281’dir. Gerze’de öğretmen başına düşen mesleki ve teknik ortaöğretim öğrenci sayısı ortalama 12 ve derslik başına düşen öğrenci sayısı ise ortalama 26’dir.

Bölgenin eğitim durumuna bakıldığında Gerze’nin eğitim yapısının, Sinop ve TR82 ile benzer özellikler gösterdiği görülmekle birlikte, Gerze’de farklı olarak, okuma yazma bilmeyenlerin yüzdesi Sinop ve TR82 ortalamasından daha düşük ve ilkokul mezunlarının yüzdesi ise daha yüksektir.

Son beş yıl içinde kapanan, taşımalı eğitim yapan okul sayıları, halk eğitim merkezi ve özel eğitim kurumları sayısı Grafik-8 ile gösterilmiştir. Gerze’de 2007 – 2011 yılları arasında 2 okul kapanmıştır. Ayrıca ilçede 3 taşımalı eğitim yapan ilköğretim okulu ve halk eğitim merkezi mevcut olmakla birlikte özel eğitim kurumu bulunmamaktadır.

2.4. Sağlık

Bölgede 2011 yılı itibarıyla hastane, yatak, hekim, hasta, yatak başına hasta, hekim başına hasta, toplum sağlığı merkezi ve eczane sayıları gösterilmiştir (Bkz. Tablo-8). Gerze’de hem yatak başına hem de hekim başına düşen hasta sayısı Sinop ve TR82 ortalamalarından yüksektir.

2.5. Spor

Gerze’de, 2 spor tesisi faaliyet göstermekte ve 1.295 lisanslı sporcu ve 47 engelli lisanslı sporcu bulunmaktadır (Bkz. Tablo-9). Ancak ilçedeki geniş ormanlık alanlar birçok doğa sporuna uygun bir ortam sağlamaktadır.

2.6. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın

Cinsiyet oranı, bir toplumdaki toplam erkek sayısının toplam kadın sayısına olan oranıdır. Cinsiyet oranı, Dünya’da ve Türkiye’de ortalama olarak 100 kadına 105 erkek gelecek şekilde dengelenmektedir. Gerze’de ise ortalama olarak 100 kadına 93 erkek düşmektedir ve bu değer Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Erkek sayısındaki azlığın temel belirleyicisi yine çalışma amaçlı bölge dışına göçtür.

Biyolojik cinsiyet kavramından ayrışan toplumsal cinsiyet, farklı zamanlarda farklı cinsiyetlere biçilen toplumsal (sosyal ve ekonomik) rollerle ilgilidir. Kadının statüsü, eğitimi, toplumsal hayata katılımı, istihdamı öne çıkan toplumsal cinsiyet göstergeleridir.

Eğitim açısından cinsiyet değerlendirildiğinde, bölgede birçok eğitim düzeyi için kadın ortalaması, erkek ortalamasından daha düşüktür dolayısıyla bölgede kadın eğitim oranının yetersiz olduğu göze çarpmaktadır. Okuma yazma bilmeyenlerin oranına bakıldığında ise Gerze’de okuma yazma bilmeyenler kadınların oranı Sinop ortalamasından yüksek ancak TR82’ye oranla düşüktür.

2.7. Kültür

Gerze’de faaliyet gösteren müze olmamakla birlikte, ilçede 1 kütüphane bulunmaktadır. İlçede her yıl çeşitli festivaller düzenlenmektedir. İlçede her yıl temmuz ayında Gerze Festivali, Uluslararası Kültür ve Sanat Festivali ve Uluslararası Karikatür Günleri ve Hacıkadı Horozu Karikatür yarışması ve 23 Nisan’da Uluslararası 23 Nisan Çocuk Festivali yapılmaktadır. İlçede ayrıca Belediye’ye ait 350 kişilik toplantı salonu bulunmaktadır.

11

2.8. Sivil Toplum Kuruluşları

2.8.1. Dernekler

İlçede faaliyet gösteren 39 derneğin 1.766 üyesi bulunmakta olup; üyelerin yaklaşık % 89’u erkektir (Bkz. Tablo-10). Kadınların derneklere katılımı, Sinop ve TR82’de olduğu gibi Gerze’de de gelişmemiştir.

Gerze Gündem Haber