Osmanlı topraklarında yaşayan Bulgari Rum ve Ermeniler arasında yaygın olan sosyalist düşünceler Meşrutiyetin ilanından (1908) sonra Türk aydınları arasında da gelişme olanağı buldu. 1855 izmir doğumlu Hüseyin Hilmi Bey, 1910 yılında İştirak dergisini yayımlamaya başlayarak 15 Eylül 1910 tarihinde Osmanlı Sosyalist Fırkasını kurmuşlardır. Hüseyin Hilmi Bey yayın organlarında sosyalist kuramla ilgili yazılardan çok, muhalefetteki Prens Sabahaddin'in bireysel girişimciliği savunan tezlerine yakın yazılar yer alıyordu. Lakin siyasi sebeplere dayanılarak 1911 senesinde kapatılarak 1912 senesinde tekrar açılmıştır. 10 Şubat 1912 tarihinde ilk ve tek baskı olan Osmanlı Sosyalist Fırkası başlıklı Osmanlıca kitabı sahih kaynaklardandır.
Partini çalışmalarından hoşnut olmayan İttihat ve Terakki'ye karşı bütün muhalefeti bünyesinde bulundurmaya çalışan Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile dayanışma içine girdi. Daha sonra Paris şubesini kurdu (Eylül 1911). Partini ülkedeki örgütü yetersiz olduğuna nazaran Uluslar arası örgütlerle bağlantıları sağlamdı. Hatta ki II. Enternasyonel üyesidir. Hüseyin Hilmi Bey, 1913 senesinde Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesinden sonra İttihat ve Terakki tarafından başlatılan muhalefete yönelik tasfiye sonucunda Sinop'a sürülmüştür. I. Dünya savaşı sonuna kadar sürgünde kalır ve Mondros Mütarekesi sonrası (1918) İstanbul'a geri dönerek , 1919 yılında Osmanlı Sosyalist Fırkası2nın devamı niteliğinde Türkiye Sosyalist Fırkasını kurdu. 1920 senesinden itibaren Parti yoğun çalışmalar başlatarak bilahare ticari ihalelere ve emekçilere yönelerek tersane ve tranway işçileri arasında yoğunlaşırlar. 15 Kasım 1922 gecesi masa dostu olduğu öne sürülerek mesleği polis olan Kalkandereli Ali Haydar tarafından öldürülür.
Araştırmacı Yazar
Volkan Yaşar Berber