Devleti idare etmek için işler divanlarda yürütülürdü. Selçuklularda Büyük divan başta olmak üzere devletin mali, askeri, adli ve diğer işlerine bakan divanlarda vardı. Divan başkanı, sultanın mutlak vekili sahip, Sahib-i divan ve Hace-i büzürg de denilen vezirdi. Adliye şer'i ve örfi kaza olmak üzere ikiye ayrılırdı. Şer-i davalara kadılar, örfi davalara Emir-i dad denilen adalet emiri başında bulunurdu.
Devletin temeli olan ordu, Hassa ordusu ve Tımarlı sipahilerden meydana geliyordu. Selçuklu ordusunun gezici hastaneleri ve Çerge denilen hamamları vardı. Büyük Selçuklularda deniz kuvvetleri olmamasına rağmen, bağlı devletlerde vardı. Ordunun ihtiyacının karşılanmayı ve meselelerinin halline Divanü'l-ceyş bakardı. Hanedan ve devlet ileri gelenlerinin büyük yetkileri olmasına rağmen, şehirde ve köyde yaşayan ahalinin, kanun karşısında hak ve vazifeleri vardı.
Selçuklu medreselerinde dini ve fenni bütün ilimler, konunun mütehassızları tarafından okutulurdu. Selçuklular zamanında kıymetli alimler yetişip, halen değerini muhafaza eden orjinal eserler yazıldı. Lakin onüçüncü asırda İslam ülkelerindeki Moğol tahribatı sebebiyle, bunlardan faydalanma imkanı kaybolmuştur. Yazılan pek kıymetli eserler, Moğolların kanlı çizmeleri altında heba olmuştur. Han, kervansaray, çeşme, yol, köprü, ribat, hankeh, hamam, cami ve medreseler ülkenin her tarafında yaygındı. Selçuklularda hükümetin imar ve inşaat işlerini Emir-i mimar idaresinde bir heyet kontrol ve nezaret ederdi. Ayrıca büyük abidevi eserlerin, ihtiyaçları vakıf gelirinden karşılanan , daimi bir mimarları bulunurdu. Geçmiş değerlerimize sahib çıkabilme temennisiylen;
Araştırmacı Yazar;
Volkan Yaşar BERBER