Sultan Mehmet Reşad, 2 Kasım 1844 İstanbul da doğdu. Has manasıyla Meşrutiyet devri padişahıdır. Abdülmecid ile Gülcemal kadının oğludur. 65 yaşında padişah olmuş olup dokuz sene süren saltanatı birbiri arkasından patlak veren mağlubiyetimizle biten üç harbin felaket havası altında geçmişti. 1909 senesinde Sultan Mehmet Reşad 'ın culusüyle, Hüseyin Hilmi Paşanın sadareti, İbrahim Hakkı Paşa'nın sadereti icra olunmuştur. 29 Eylül 1911 tarihinde Trablusgarb harbinin mes'ulü olan Sadrazam Hakkı Paşa kabinesinin istifasıyla derhal Küçük Said Paşa kabinesinin kuruluşu gerçekleşmiştir. 18 Ocak 1912 tarihinde Meb'usan Meclisinin feshinden sonra Şubat 1912 'de Hükümet ve Ordu baskısıyla yeni seçimle İttihat ve Terakki partisinin iktidara gelmesidir ki ''Sopalı Seçim'' olarak tarihe geçmiştir ki 5 Ağustos 1912 tarihinde iktidardan düşerek, 29 Eylül 1912 tarihinde, Gazi Ahmed Muhtar Paşa kabinesinin istifası, yeni hükümetin İttihat ve Terakki ye muhalif Hürriyet ve İtilaf Fırkasının fahri reisi gibi tanılan Kamil Paşa tarafından kurulmasıyla yeni bir yol çizilmiştir.
Afrika da sömürgecilik yarışına giren İtalyanlar ültimatom vererek Trablusgarp'ı kendilerine istemelerine olumsuz karşılık alınca derhal Trablusgarp ve Bingazi'yi işgal ederek Rodos adasını da işgal etmişlerdir. Uşi antlaşması yapılarak zaruri olarak Trablusgarb, Bingazi İtalyanlara bırakılacak lakin on iki ada Yunanistan'ın işgal etmemesi için İtalyanlara geri verilmek üzere emaneten bırakılacaktı. Balkan Devletleri peşpeşe cesaretlenerek savaş açtılar ki 'Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan, Yunanistan' Bu olaylardan faydalanan Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti. I. Balkan Savaşı olarak kayıtlara geçmişken hemen peşine, Sırbistan, Yunanistan ve Romanya Bulgaristan' karşı toprak paylaşımından dolayı savaş açarlar ki Osmanlı fırsattan istifade Edirne'yi geri almışlardır. İstanbul antlaşmasıyla Meriç nehri sınır kabul edilerek Edirne, Kırklareli Osmanlıya, Kavala, Dedeağaç ise Bulgaristan'a teslim edilmiştir. Peşine başlayan I. Dünya Harbi Osmanlının sekiz ayrı cephede taarruzuna sebeb vererek mamafih İttihat ve Terakki partisiyle muhalifleri arasındaki siyasi mücadele bu harbinde kötü idaresine yol açtı.
Sarayın işgal sonrası yaşadığı endişeleri hatırlatarak evvel ki buna sebep hazırlıkları izah etmekte fayda görmekteyimdir. Fransa, Osmanlı topraklarındaki menfaatlerini takip ettiği gibi Rusya ile geliştirdiği ekonomik, siyasi, politik ilişkilerine önem vererek 1914 senesinde Rusya'daki Fransız yatırımları, Osmanlı topraklarındaki Fransız yatırımlarının dört katına ulaşmıştı. Rusya bunu fırsata dönüştürerek 1913 Temmuz'unda Doğu Anadolu Islahat projesini İngiltere ve Fransa ile masaya oturarak başlatmıştı. Ermenistan Islah Projesi adıyla da anılan anlaşmaya göre, Erzurum, Sivas, Trabzon vilayetlerinden oluşan birinci bölge ile Van, Bitlis, Harput, Diyarbakır vilayetlerinden oluşan ikinci bölgeye, Avrupa devletlerinden birer umumi müfettiş tayin edilecekti. Umumi müfettişler kendi bölgelerinde adli ve idari işlerle polis ve jandarmayı teftiş edecek, bütün memurların tayin ve azil yetkilerini elinde bulunduracak, il idare meclislerine %50 nispetinde gayr-i müslim aza seçilecek, yetkileri dahilindeki işlerin yaptırımı için kolluk kuvvetleri ve askeri güçler müfettişlerin emrine verilecekti. Hata ki birinci bölgeye Felemenk Westenek, ikinci orduya Norveç ordusundan Binbaşı Hoff atanmıştı bile..!
23 Ocak İstanbul'da Babıali baskını, İttihat ve Terakki'nin silahlı hükümet darbesi, Kamil Paşa'nın istifasına, Harbiye Nazırı Nazım Paşa'nın katline, Hürriyet ve İtilaf Fırkasının iktidardan düşmesine sebep olanların başında İttihatçıların ''Kahramanı Hürriyet'' diyegeldikleri Harbi Umuminin meşhur Enver Paşası Binbaşı Enver Bey'dir. Elbet bunu fırsata dönüştüren işgalci devletler mütarekeyi bozarak harbin yeniden başlamasına imkan verilmiştir. Mamafih 15 Nisan 1913 tarihinde Çatalca cephesi çökerek Bulgarların İstanbul kapılarına gelmesinden korkan Mahmut şevket Paşa hükümetinin 31 Mart 1913 Büyük devletler notasını kabul etmesiyle Balkanlar savaşını sonlandıracak muahedenamesi yapılmıştır.
Araştırmacı Yazar
Volkan Yaşar Berber