Ziya Gökalp

         1876'da Diyarabakır'da doğup asıl ismi Mehmed Ziya olan Ziya Gökalp, yazar olan babasının desteğiyle folklor, halk şiiri, nesir, destan ve masal neşr etmeye küçük yaşta öğrenmiş idi. Mahalle mektebin'den sonra sırasıyla Diyarbakır Askeri Rüştiyesi ve Mülkiye İdadisini bitirdikten sonra İstanbul'a gelerek Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisine girerek Sultan II. Abdülhamid Hanı devirmek için faaliyet gösteren gizli bir cemiyeti girdiği için tevkif edildi. Diyarbakır'a uzaklaştırılarak burada Amcasının kızıyla evlendi. Temelde Durkheim okuluna bağlı bir toplumbilimci olan Ziya Gökalp, genelde Doğu ile Batı düşüncesini uzlaştırmaya çalışarak, solidarizm'i savunarak bireyin toplumla bütünleşmesini öngörmüştür.

        Diyarbakır'da 1908 yılında İttihat ve Terakki'nin şubesini kurarak, yine aynı sene Diyarbakır gazetesin'de yazı hayatına başlayarak 19092da Peyman gazetesini çıkarmıştır.  1911'de Selanik'e yerleşti. Siyasete fiilen atılarak 1912'de Ergani'den Mebus seçildiysede Meclisin 18 Ağustos'ta feshiyle bu görevi dört ay sürdürebildi. 1914'de İstanbul'da İngilizlerin işgaline kadar Darü'l-Fünun'da sosyoloji öğretmenliği yaparak sonrasında yine işgalciler tarafından Malta'ya sürüldü. Ziya Gökalp Türk toplumunun tarihsel gelişimi, sürecinde siyasal, kültürel ve ekonomik değişmelerini saptamaya yönelerek toplumun teknik ve kültürel kalkınma sürecinde ulusal niteliklerini korumak ve geliştirmek gayesindeydi. Bu amaçla bir çok kitap neşr ederek ideolojisini savunmuştur. Tekrar siyasete girerek Malta'dan dönüşüyle 1923'te Diyarbakır'dan mebus seçilerek 1924 yılında İstanbul'da Fransız Hastanesinde vefat etmiştir.

          Ziya Gökalp, Türkçülüğü Türk milletini yükseltmek olarak tanımlayarak, Türk hisseten ve Türkiye için çalışan herkes hangi etnik topluluktan olursa olsun Türk'tür. Batılılaşma sürecindeki tavrının ne olması gerektiğini anlatarak medeni devletler seviyesine ulaşılabilirliği savunmuştur. Çağdaş sosyolojiyi kurarak halka doğru hareketi, Milli edebiyat dönemi şiir ve hikayelerinde de belirleyici olmuştur. Başlıca eserleri ise, Kızıl Elma 1914, Yeni Hayat 1918, Altın Işık 1923, Türkleşmek-İslamlaşmak-Muasırlaşmak 1918, Türkçülüğü Esasları 1923, Türk Medeniyeti Tarihi 1925, Malta Mektupları 1931, Kolsuz Hanım 1950, Milli Terbiye ve Maarif Meselesi 1964 oluşmaktadır.

[email protected]                                                     

Araştırmacı Yazar

Volkan Yaşar BERBER

YORUM EKLE