Türk İslam Devletlerinin en büyüklerinden. Oğuzların Üçoklar kolunun, Kınık boyundandırlar. On birinci asrın başlarında İslamiyet’i kabul ettiler. İtikatte Matürüdi,amelde Hanefi olup Ehli sünnet mezhebindeydiler. Selçuk Bey, hazardenizi tarafında hakim olan Oğuz Yabgu Devletinin kumandanlarından Dukak Subaşının oğludur. Dukak ölünce, onsekiz yaşlarındaki Selçuk Bey subaşı olup hızla yüksek mevkilere ulaşması , Yabgu ve hanımını telaşlandırdı. Öldürülmekten çekinen Selçuk Bey kabilesiylen birlikte 985 lerde Seyhan nehri kenarında cend şehrine geldiler. İslamiyeti seçen kabilesi ve kendisi gayrimüslim olan Yabguya haraç vermeyerek, Müslüman olmayanlarla mücadeleye girişmiyle dikkat çekti. Müslüman Devletlerden olan samanilerle anlaşarak, samani sultnı, Selçuk Beye, devlet sınırlarını diğer Türk akınlarına karşı korumasına mukabil Buhara yakınlarındaki Nur kasabasına yerleşim izni verdi.
Selçuk Bey, Arslan,İsrail,Mikail,Yusuf ve Musa adındaki oğullarıyla Büyük Selçuklu Devletinin temelini atıp, Tuğrul ve Çağrı adındaki iki torun bırakarak vefat eti. Sonrasında en büyük oğlu Mikail in babasının sağlığında ölmesi sebebiy len, ikini büyük oğlu olan Arslan Bey Devletin başın Yabgu unvanıyla geçer. Karahanlıların Samani Devletine son verip , Samani şehzadesi İsmail Muntasırın Arslan Yabgu ya sığınmasıyla, Karahanlılar karşısında başarılı muharebeler yaptılar. Lakin 1025 te Karahanlı- Gazneli işbirliğince yakalanan Arslan Yabgu, Hindistan daki Kalencer Kalesine hapsedildi.Sonrasında kardeşlerinden Yusuf Bey de öldürülünce Musa Yabgu ile birleşen Tuğrul ve Çağrı Beyler , Karahanlı kuvvetlerini yenerek intikamlarını aldılar. 1032 de Arslan Bey Yabgu hapsedildiği Kalencer Kalesinde vefat edince, Gaznelierle münasebet daha da bozuldu.
Selçuklu ve Türkmen kuvvetleri birleşerek, Gaznelilere ait olan Horasana a ani bir taarruzla girerek, Mev,Nişabur ve Serahs hvalisini ele geçidiler. Gazne Sultanı Mesud, Selçukluları tanımak zorunda kaldı. 1035 yılında barış antlaşması dört ay sürdü. Yeniden başlayan Gazneli-Selçuklu mücadelesi daha da şiddetlendi. 1038 yılında Gaznelilerin geri çekilmesiyle Tuğrul Bey Sultnül-Muazzam, Çağrı Bey de Melikül-mülük ünvanını aldılar. Büyük Selçuklu Devletinin kuruluşu ve istiklalini ilan ettiler. Selçuklu-Gazneli Mücadelesi 23 Mayıs 1040 Dandanakan Meydan Muhaberesi ve Selçukluların üstünlüğüyle sona erdi.
Araştırmacı Yazar
Volkan Yaşar BERBER