Neolitik çağdan sonra bataklıklarla kaplı bir bölgeyi kendilerine vatan tutan sümerlere hayran olmamak mümkün değildir. Bu insanların derdi sudur. Su nasıl bir hayatsa, aynı ölçüde Mezopotamya'da su insan için büyük düşmandır. Sümerler bilgileri, çalışkanlıklarıyla bu düşmanı yenmesini bilmişlerdir. Asya'dan kopup gelen çalışkan insanlar Suartu dedikleri Mezopotamya topraklarına su kanallarından dizginler taktılar. Herodot'un kendine has abartmalı üslubuna göre kısa süren yağmur mevsimine rağmen toprak bire iki yüz, hatta bire üç yüz veriyordu. Şimdi çöl olan bu bölgede yetişen arpa ve buğday yapraklarının dört parmak genişliğinde olması da hayli dikkat çekicidir.
Onların güneşin, ayın ve yıldızların hareketleriyle ilgili bilgilerinin bugünün astroloji adıyla yeniden tartışılmağa başlanan bir bilimin temelini oluşturduğu da aşikardır. Dörtgen tapınaklarının en üst noktalarındaki odalarında gökyüzünü seyreden Sümer rahiplerinin, bu ilk astronomi kulelerinden sıcak Mezopotamya gecelerinde serin ve yarı karanlık yollarında gezişleri, bugün bile esrarengiz bir çekiciliğe sahiptir. Bu insanlar güneş ve ay tutulmalarını, bazı ince matematik ve geometrik hesaplarını biliyorlardı. Çektiği acıları bahane ederek, insanlara acı çektirmek isteyen insan diğerlerine göre daha çok suçludur. Çünkü acıyı öğrenmiş ve yaşamıştır.
Lakin, işçi ve köle olarak Arap Yarımadasının en ücra köşelerinden gelen Samilerin sayısı bir anda Sümerlerin sayısını kat kat aşıyor. Sami topluluklarıyla beraber bu bölge insanındaki geleceği kelepçelemek ihtirasına döner. O günden bugüne insanoğlunda bu istek alevlenir. Sümerlerden Asurlara geçen yönetimle birlikte bölgede sosyal ve kültürel çok şey değişir. Önceleri aile, kadın, erkek eşitliği gibi bir çok konuda titiz olan Sümerlerde önü alınamayan ahlak düşüklüğünün tecrübeleri Hammurabi döneminde yasalaşır. İki yüz maddeyi aşan konunun yalnızca 150 maddesinin kadın-erkek ilişkilerini olması insan hayatında olduğu gibi toplumda da konunun önemini ortaya koyar.
Araştırmacı Yazar
Volkan Yaşar BERBER