Zamane Osmanlı medreselerinde edeb ilmi genelde mantıktan sonra fakat kelam, usul ve fıkıhtan önce okutulmuştur. Dolayısıyla mantık ile diğer ilimler arasında köprü olmuştur. Mamafih Osmanlı İmparatorluğunda Liyakate bağımlı kalınarak, devşirmelere de bir takım olanaklar sunulmuştur. Bunlar dan Arnavut Gedik Ahmet Paşa'da nasiplenenlerden idi. Fatih Sultan Mehmet Han bir gün kılık değiştirerek tedbil halde Sadrazamı Mahmut Paşa'yla beraber çarşıda dolaşırlarken bir yeniçeri aşçısının argo, küfürvari bağırarak konuştuğuna şahit olurlar ki Sadrazam Mahmut Paşaya , Sultan Fatih emrederek ''Neden küfrediyor acaba.?'' diye sordurtur. Yeniçeri aşçısı Ahmet Paşa '' Behey Ağalar , koca gün İstanbul'un altını üstüne getirdim, bir okka et bulamadım. Asker yemek istiyor, kışlaya girmekten korkuyorum. Muhtesip, işlerle yeterince ilgilenmiyor.!'' diyerek cevap verince, Sadrazam Mahmut Paşa sorarlar ''Kentte et yoksa muhtesip ağa ne yapabilir ki?'' diye yanıtladı. Bunun üzerine asabi halde '' Olmaz olur mu ağa! Her şey var, ama adam gibi adam yok, kontrol yok, plan yok. Padişahın ülkesi çok kötü yönetiliyor. Ben ihtisap ağası olacağım ki sen bak, değil İstanbul'u tüm dünyayı doyururum,'' dedi.
Fatih Sultan Mehmet Han'ın üstün insan sarrafı kabiliyetince Saraya döndüğünde yeniçeri ağasına, yeniçeri ağası Ahmet Paşa'nın huzuruna getirilmesini emreder. Aşçı elbette ki çok şaşırmıştı bu işe lakin İhtisap Ağasının kendisine komple hazırlamış olabileceğinin dahi düşüne düşüne endişeli halde saraya çıkar. Lakin daha da şaşırmıştı çünkü bu sabah vakti çarşı da ulemadan umduğu kişilerin Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet ile ünlü Sadrazam Mahmut Paşa olduğunu geç de olsa anlamıştı. Alelacele Padişahın eteğini öptükten sonra endişeli bekleyişe girerek bu arada Fatih Sultan Mehmet '' Bak Efendi, seni ihtisap ağalığına getiriyorum. Kentin erzak sıkıntısını tez haledesin!'' dedi.
Gedikli Ahmet Paşa bu görevi layıkıyla kabul ederek yalnız İstanbul'da değil, çevredeki tüm kasaba ve köylerde de erzak sıkıntısını fazlasıyla giderdiğinden, Sultan Fatih Han kendisini Anadolu Eyaleti Genel Valisi tayin ederler. Gedikli Ahmet Paşa zamane Akkoyunlu Hükümdarının isyanını ve peşine Karaman isyanını bastırmasıyla dürüstlülüğünü, bağlılığını kanıtlamıştı. Fatih Sultan Mehmet Han, derhal Sadrazam Mahmut Paşa'yı azlederek yerine Gedikli Ahmet Paşayı sadrazamı yaptılar. Lakin sahih kaynaklarca İşkodra seferine gitmeyerek padişaha karşı gelen Gedikli Ahmet Paşa hapse atılır ki yerine atanan Hersekzade Ahmet Paşa, böyle değerli bir komutanının savaş döneminde faydalandırılması gerektiğini Padişaha inandırınca Fatih Sultan Mehmet , Gedikli Ahmet Paşa'yı serbest bıraktırarak donanma komutanlı8ğına getirirler. Gedikli Ahmet Paşa görevi sırasında Zanta, Santa Mavra, Kefalonya, Otranto yu fethederek adından tekrar iftiharla söz ettirir. II. Beyazıt tarafından Cem Sultan taraftarı olduğu kanısıyla hapse atılınca kapıkulu askerleri ayaklanarak serbest bırakılır. 18 Kasım 1482 tarihinde Edirne sarayında Gedikli Ahmet Paşa'ya suikast düzenlenerek boğularak öldürülmüştür.
Araştırmacı Yazar
Volkan Yaşar BERBER