Osmanlı da bilim, teknik, kültürel ve dini alanlarda bir çok yenilikler takip edilerek modern düşünce ve bilimle pekiştirerek muhtelif ihtiyaçlarına göre üretmek tamamen özen,önem ve emek gerektiriyordu. Düşmanı uzaktan vurabilme becerisine sahip savunma ve saldırı silahları icat edilerek Arşimet'in M.Ö 214 yıllarda uzaktan aynalarla yakma fikrini Yunanlılar makara, vinç vb. geliştirerek Romalıların da teşviğiyle fırlatma yayı kullanarak Ortaçağ boyunca 'ballista', 'onager', 'trebuchet' denilen mancınıklar geliştirmişlerdi. Daha sonraları yivsiz toplar üretilerek On birinci yy. da Çin'de var olan barut'un savaş meydanlarında kullanılabilmesi İngiliz Roger Bacon'un On üçüncü yy. da formüle etmesiyle toplarda kullanılmaya başlandı. Padişah II. Murad zamanında Kapıkulu ocaklarında Topçu ve Top arabacıları oluşturularak, Yıldırım Bayezıd döneminde topçuluk kurumsallaştırılarak saray teşkilatında yerini almıştır.
Osmanlılar topu ilk kez I. Kosova Savaşı'nda 1389'da kullanmıştır. Fatih Sultan Mehmet Han devrin ileri gelen mühendislerini top dökümü işiyle görevlendirerek 'Şahi' adı verilen 50 çift öküzün çektiği, 1500 libre yani 68 kiloluk gülleleri yaklaşık 1,8 km uzağa fırlatıyordu. Mamafih tekerlekli kuleler ve aşırtma güllelerin üretilmesi 'havan topu' yapılan hazırlıklar arasındaydı. Yaptırılan bu büyük toplar İstanbul'un fethedilmesinde önemli rol oynamıştır. Osmanlı saray teşkilatında topçuluğun kısımları var olup Padişahın cülusunda top atıldığı gibi Şeyhülislam padişahla musafaha ile elini veya eteğini öpüp 'Teşrifat-ı Kadime' isimli mehazımıza göre kısa bir duadan sonra hemen geri çekilip sol taraftan ve müteferrikaların arkalarından çıkıp giderek çavuşlar alkış yaparlar ve padişah otururdu. Teşrifat-ı Kadime'de yeniçeri ağası ve ocak ağalarından sonra peyklerin, cebecibaşı ve maiyyeti, topçu başı ve maiyyeti top arabacı başı ve maiyyeti zabitlerinin tebriklerini yazarlardı.
İstanbul'un fethinden kalma bu etkili toplar 1807 senesinde İngiliz donanmasına karşı şiddetli kullanılmış olup Kırım savaşında da aynı şekilde şiddetli iş görmüşlerdi. Halen bu toplardan birinin İngiltere, Portsmount, Fort Nelson'da sergilenen topun, 1868 senesinde Sultan Abdülaziz'in Avrupa ziyareti esnasında Kraliçe Victorya'nın 1.000 paunda kendilerine satılması isteğine karşın 'Bir Türk'ün silahını asla satmayacağını, hediye edilebileceği' söylenerek taraflarına teslim edilmiştir. İnsanoğlunun mancınıktan bu yana daha geliştirerek topçuluğun en üst seviyede halen idame ettirildiği gibi uzaktan savaşın hem maddi hem bedenen kaybı en aza indirgenilmesi öngörülmüştür.
Araştırmacı Yazar
Volkan Yaşar BERBER