KARBONMONOKSİT (CO) ZEHİRLENMESİ

 Ülkemizde yanlış kullanım bilgisizlik ve bazı ihmaller yüzünden özellikle soba,  baca ve şofben zehirlenmeleri  her yıl kış aylarında ve alçak basınçlı havalarda insan hayatı için büyük ve sinsi bir tehlike yaratmaktadır.  Özellikle lodoslu havalarda soba ve bacalardan karbonmonoksit sızıntısı artmakta,  birçok kişinin zehirlenmesine sebep olmaktadır.  Karbon monoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler ölüme sebebiyet verebilir. Sessiz katil olarak adlandırılan  karbonmonoksit gazı; renksiz,  tatsız,  kokusuz ve yanıcı bir özelliğe sahiptir. Karbonmonoksit doğal gaz ve karbon içeren kömür, odun, gaz yağı, propan gazı gibi yakıtların tam yanmaması, soba, şofben ve diğer araç gereçlerinin hatalı kullanılması ve havalandırmanın yeterli olmaması sonucunda oluşan dumanda yer alan zehirli bir gazdır. Bu yakıtların tam yanmasını sağlamak için ortamda yeterli ve sürekli oksijen bulunmalı (menfezler, hava girişi), atık gazlar yeterince güçlü bir akımla drene edilmelidir (bacalar, gaz çıkışı). Solunum yoluyla aldığımız bu zehir doğrudan kana geçerek vücudun oksijen kullanımını etkiler. Burada en büyük sorun   kalp ve beyin gibi hayati organların oksijensiz kalmasıdır. İnsanlar zehirlendiğinin farkına bile varmadan bir daha uyanamayacakları bir uykuya dalarlar.   Karbonmonoksit zehirlenmesi her yıl pek çok insanın ölümüne, kalıcı hasarlara ve sakatlıklara neden olmaktadır.

Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Belirtileri

Halsizlik, yorgunluk, grip benzeri belirtiler,  ciltte kırmızılaşma,  uyuşma, karıncalanma,  baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı ve kusma, unutkanlık, dikkat eksikliği,  bilinç kaybı, göğüs ağrısı, zorlu solunum,  solunum ve dolaşım sisteminin tamamen durması.

Karbonmonoksit Zehirlenmesinden Korunmak İçin Alınması Gereken Önlemler

Özellikle kış aylarında  düzenli olarak hava raporu izlenmeli ve özellikle lodosun beklendiği günlerde daha dikkatli olunmalıdır. Lodoslu havalarda bacalı ısıtıcılarınızı yakmayın. Lodos estiği bölgelerde aşağı doğru bir basınç oluşturur ve bacalardan çıkan gazların salınımını engeller.
İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı, yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlaka söndürülmelidir. Yatarken yanmakta olan kömür koru üzerine yeni kömür kesinlikle atılmamalıdır. Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmelidir. Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır. Soba, dirsek ve boru eklem yerleri sızdırmamalıdır. Soba kurarken fazla dirsek kullanımından kaçınmalıyız. Soba borusu bacaya fazla sokulmamalı ve boru bacayı daraltmamalıdır. Bacaların yapımında uygun yükseklik  ve standartlar ayarlanmalıdır. Bacalar yalıtımlı olmalıdır.  Ayrıca düzenli olarak bacaların temizlenmesi sağlanmalıdır. Düzenli olarak baca deliğini kontrol edin ve havalandırmanın yeterli olduğundan emin olun. Bacanıza, yağmur suları vb. maddelerin girmesini engellemek için başlık kullanın. Bacalı ısıtıcılarınızın bulunduğu odalara mutlaka menfez takın. Aspiratörleriniz ile bacalı kombi ve şofbenlerinizi aynı bacaya bağlamayın. Dumanın hızlıca birikeceği kapalı yerlerde herhangi bir yakıtla yanan araç gereç kullanmayın. Oturduğunuz ve uyuduğunuz yere yüksek standartlarda karbonmonoksit detektörü monte ettirin. Bu detektör yüksekte veya tavanda olmalı çünkü karbonmonoksit havadan hafiftir ve tavanda birikir. Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmeli. 

 Olası bir karbonmonoksit zehirlenmesi durumunda hemen pencereleri açın, hızlı bir şekide ortamdan uzaklaşın ve temiz havaya çıkın.  112 Acil Yardım Servisini arayın. Zehirlenmeden etkilenen kişilerin hava yolu açık değilse hava yolu açılmalı, solunum yoksa temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Ambulans gelene kadar solunumu engelleyebilecek ağız ve burundaki kusmuk, balgam gibi maddeler temizlenmeli ve hastanın battaniye ile sarılarak vücut ısısının korunması sağlanmalıdır.

 Zehirlenen bir kişiye yardıma koşan kişininde zehirlenme tehlikesi olduğu unutulmamalıdır.

 Herhangi bir zehirlenme durumunda Sağlık Bakanlığı’nın 24 saat kesintisiz hizmet veren ve ücretsiz aranabilen “114 Zehir Danışma Merkezi” aranarak yardım alınabilir.

Şofben Kullanımı

  Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmeli.

 Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan şofben kullanılmamalıdır.

  Şofbenin monte edileceği mekân yeterli büyüklükte olmalı,  şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalı.

  Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleşmektedir. Bu yüzden şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanarak karbonmonoksitten etkilenme düzeyi azaltılabilir.

  Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde detektör bulundurulmalı.

 Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası kapatılmalı,  elektrik düğmeleri açılmamalı açıksa hemen kapatılmalı,   kibrit - çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler  açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır. Yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda derhal 110 no'lu telefondan İtfaiye Servisi'ni aranmalıdır.

 Şofbenler standartlara uygun olmalı, oksijen yetersizliği olduğunda kendiliğinden sönen tipte şofbenler seçilmelidir. Banyolarda şofben bulunması çok ciddi zehirlenmelere sebep olmaktadır bu yüzden banyolarda hiç şofben bulundurmamalıyız. 

Gerze Gündem Haber